Ngày 04/05/2025, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, trong đó nhấn mạnh một nội dung quan trọng: Xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh chậm nhất vào năm 2026.
Trước bước chuyển lớn trong chính sách thuế này, hộ kinh doanh cần hiểu rõ về những thay đổi liên quan đến việc xóa bỏ thuế khoán – từ đó có sự chuẩn bị phù hợp trước khi chính sách chính thức có hiệu lực.
1. Nghị quyết 68-NQ/TW: Xóa bỏ thuế khoán hộ kinh doanh
Ngày 17/05/2025, Quốc hội đã chính thức ban hành Nghị quyết số 198/2025/QH15. Đáng chú ý, Nghị quyết thông qua việc hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh không áp dụng phương pháp khoán thuế từ ngày 1/1/2026 (thay vì ngày 1/7/2026 như Dự thảo). Từ 2026, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo pháp luật về quản lý thuế.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, việc bỏ thuế khoán nhằm đảm bảo tính minh bạch hoạt động của hộ kinh doanh. Cũng như tạo sự bình đẳng về chế độ thuế giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp.
Đồng thời, để giảm gánh nặng chi phí, khuyến khích hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh chuyển đổi số, dự thảo Nghị quyết đã quy định Nhà nước bố trí kinh phí để cung cấp miễn phí các nền tảng số, phần mềm kế toán dùng chung cho hộ kinh doanh.
Trước đó, ngày 04/05/2025, Ban Chấp hành Trung ương cũng đã ban hành Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, trong đó lần đầu tiên đưa ra chỉ đạo quan trọng: xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh chậm nhất vào năm 2026.
Bên cạnh đó, Nghị định số 70/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 123/2020/NĐ-CP quy định về hóa đơn, chứng từ đã yêu cầu các hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm phải sử dụng hóa đơn điện tử có kết nối máy tính tiền. Theo đó, từ ngày 01/6/2025, hàng chục ngàn hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm thuộc các nhóm ngành nghề như: ăn uống, nhà hàng, khách sạn, siêu thị, bán lẻ… trên cả nước cũng đã dần không còn nộp thuế khoán.
Theo số liệu của Cục Thuế (Bộ Tài chính), tính đến hết tháng 3/2025, số lượng hộ, cá nhân kinh doanh đã nộp Tờ khai thuế theo hình thức khoán là 1.975.373 hộ và có 6.142 hộ nộp thuế theo hình thức kê khai. Sắp tới, số lượng hộ, cá nhân kinh doanh đưa thêm vào quản lý thuế theo hình thức kê khai thông qua triển khai bản đồ số hộ kinh doanh là 61.329 hộ kinh doanh.
2. Bối cảnh triển khai thuế khoán với hộ kinh doanh hiện nay
2.1. Thực trạng triển khai thuế khoán với hộ kinh doanh hiện nay
Theo báo cáo của Cục Thống kê, Bộ Tài chính, tính đến cuối năm 2024, cả nước có 3,6 triệu hộ kinh doanh đang được quản lý thuế, đóng góp 25.953 tỷ đồng vào ngân sách Nhà nước. Số thu ngân sách Nhà nước 3 tháng đầu năm 2025 ghi nhận 8.695 tỷ đồng và tăng 25,7% so với cùng kỳ năm 2024, cho thấy tiềm năng đóng góp to lớn của khu vực kinh tế này.
Theo các chuyên gia, công tác quản lý thuế từ trước đến nay là phần lớn hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp thuế khoán, tức là Cơ quan Thuế sẽ ấn định một mức doanh thu cố định cho cả năm và hộ kinh doanh nộp thuế dựa trên mức khoán này. Ưu điểm của phương pháp này là đơn giản, dễ thực hiện, phù hợp với quy mô quản lý nhỏ của nhiều hộ kinh doanh.
→ Tuy nhiên, phương pháp khoán cũng bộc lộ nhiều nhược điểm như:
– Thứ nhất, không khuyến khích tính minh bạch trong kê khai doanh thu. Hộ kinh doanh có thể khai báo thấp hơn doanh thu thực tế nhằm giảm mức thuế phải nộp.
– Thứ hai, gây khó khăn cho cơ quan thuế trong công tác quản lý và giám sát doanh thu thực tế, dẫn đến nguy cơ thất thu ngân sách nhà nước.
– Thứ ba, tạo ra sự thiếu công bằng giữa các hộ kinh doanh. Có trường hợp hộ kinh doanh có doanh thu thực tế cao nhưng vẫn nộp thuế ít hơn so với hộ khác có doanh thu thấp hơn nhưng bị áp mức khoán cao hơn..
Về phía hộ kinh doanh, khi phát sinh yêu cầu xuất hóa đơn cho khách sẽ phải xuất thêm và nộp thuế trên phần doanh thu hóa đơn đó ngoài tiền thuế khoán. Ngoài ra, hộ kinh doanh cần đảm bảo trách nhiệm về tính chính xác, trung thực của số liệu kê khai, nếu sai có thể dẫn đến hành vi trốn thuế và bị xử phạt.
Từ nay đến hết năm 2025 là giai đoạn nước rút để ngành thuế và các hộ kinh doanh chuẩn bị cho cải cách lớn, chuyển từ thuế khoán sang tự kê khai theo doanh thu thực tế. Để thực hiện hiệu quả, Bộ Tài chính đã triển khai lộ trình 7 nhóm giải pháp đồng bộ, bao gồm:
2.2. Vì sao cần đổi mới chính sách thuế với hộ kinh doanh từ nộp thuế khoán sang tự kê khai, tự nộp thuế?
Theo ông Lê Ngọc Huy, Trưởng phòng Thuế cá nhân, Hộ kinh doanh và thu khác – Cục Thuế, Bộ Tài chính, cho biết, đây không chỉ là việc áp dụng công nghệ vào quản lý thuế mà còn là bước đệm cho định hướng dài hạn, khi toàn bộ hộ kinh doanh sẽ dần chuyển sang phương pháp kê khai thuế, đúng theo nguyên tắc “tự khai – tự nộp”, phản ánh sát thực doanh thu, hạn chế gian lận và bất cập từ cơ chế khoán.
→ Cụ thể, chính sách thuế mới mang lại những lợi ích:
Về phía nhà nước, chuyển từ thuế khoán sang tự kê khai theo doanh thu thực tế giúp cơ quan thuế đánh giá chính xác năng lực kinh doanh của từng hộ, đảm bảo công bằng trong nghĩa vụ thuế.
Phương pháp này phù hợp với xu thế chuyển đổi số, thúc đẩy ứng dụng công nghệ và phần mềm khai thuế điện tử, từ đó giảm gian lận thuế và thất thu ngân sách. Đây là bước tiến quan trọng trong cải cách hành chính và hiện đại hóa quản lý thuế, đồng thời tạo động lực phát triển cho khu vực kinh tế tư nhân.
Về phía hộ kinh doanh, việc kê khai thuế minh bạch giúp người nộp thuế nâng cao ý thức trách nhiệm, nhận thức rõ hơn về vai trò đóng góp cho xã hội và đất nước. Môi trường kinh doanh trở nên công bằng và đồng bộ, tạo điều kiện cho phát triển bền vững.
Hộ kinh doanh buộc phải xây dựng sổ sách kế toán đầy đủ, chứng từ hợp lệ – là tiền đề để chuyển đổi thành doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ. Đồng thời, hộ cũng dễ dàng tiếp cận các chính sách ưu đãi, hỗ trợ từ nhà nước hơn nhờ có hồ sơ tài chính rõ ràng.
Việc áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền và chuyển đổi sang phương pháp kê khai là xu hướng tất yếu trong thời đại số, mang lại nhiều lợi ích đồng thời cho hộ kinh doanh, cơ quan quản lý và người tiêu dùng.
